॥ शिव ताण्डव स्तोत्रम् ॥
जटाटवीगलज्जल प्रवाहपावितस्थले
गलेऽवलम्ब्य लम्बितां भुजङ्गतुङ्गमालिकम्।
डमड्डमड्डमड्मन्निनादवडमर्व्यं
चकार चण्डताण्डवं तनोतु नः शिवः शिवम् ॥1॥
जटा टवी गलज् जल प्रवाह पावितस्थले (पावितः थले)
गले अवलंब्य लम्बितां भुजङ्ग तुङ्ग आराम्।
ડમડ ડમડ ડમડ ડમન્નિ નાદ વડ મરવ્યં
चकार चण्ड ताण्डवं तनोतु नः शिवः शिवम् ॥1॥
તેમનાં બાલોંથી બહેને જલથી હૃદય કંઠ પવિત્ર છે,
અને તેમના ગલેમાં સાંપ છે જેહારની જેમ લટકા છે,
અને डमरू से डमट् डमट् डमट् की ध्वनि निकल रही है,
ભગવાન શિવ શુભ તાંડવ નૃત્ય કરી રહ્યા છે, વે हम सबको संपन्नता प्रदान करें।॥1॥
जटाकटाहसमभ्रमभ्रमनिलिम्पनिर्झरी-
विलोविचिवल्लरीविराजमानमूर्धनि।
धगद्धगद्धगज्ज्वललाटपट्टपावके
કિશોરચંદ્રશેખરે રતિः प्रतिक्षणं मम ॥2॥
જટા કટાહ सम्भ्रम भ्रमन्नि लिम्प निर्झरी
विलोल वीचि वल्लरी विराज मान मूर्धनि।
धगद धगद धगज् ज्वल ललाट पट्ट पावके
કિશોર चन्द्र शेखरे रतिः प्रतिक्षणं मम ॥2॥
મારી શિવમાં ગરી ગમતી છે,
જિન્કા સિર અલૌકિક ગંગા નદીની બહેતી लहरों की धाराओं से सुशोभित है,
જે તેમની બાળાઓની ઉલ્ઝી જટાઓની ગહરાઈમાં ઉમડી રહી છે?
જીંકે મસ્તક કી હવા પર ચક્ષુક અગ્નિ પ્રજ્વલિત છે,
અને જે તમારા માથા પર અર્ધ-ચંદ્ર કા આभूषण पहने हैं।॥2॥
धराधरेन्द्रनन्दिनीविलासबन्धुबन्धुर-
સ્ફૂર્દ્દિગન્તસન્તતિપ્રમોદમાનસે ।
कृपाकटाक्षधोरणीनिरुद्धुर्दधरापदि
क्वचिद्दिगम्बरे मनो विनोदमेतु वस्तुनि ॥3॥
ધારા ધારેન્દ્ર નંદીની विलास बन्धु बन्धुर
स्फुरद दिगंत सन्तति प्रमोद मानसे।
कृपा कटाक्ष धोरणी निरुद्ध दुर्धर आपदि
क्वचिद् दिगम्बरे मनो विनोद मेतु वस्तुनि ॥3॥
મારા મન ભગવાન શિવમાં તમારી ખુશી શોધો,
અદ્ભુત બ્રહ્માંડ કે બધા પ્રાણી જીંકે મનમાં હાજર છે,
જીનકી अर्धांगिनी પર્વતરાજની પુત્રી પાર્વતી છે,
જે તમારી કૃપા દ્રષ્ટિથી તમે તેને નિયંત્રિત કરો છો, જે સર્વત્ર વફાદાર છે,
અને જો દિવ્ય લોકો તમારી પોશાકની જેમ સામાન્ય કરે છે.
जटाभुजङ्गपिङ्गलस्फुर्तफणामणिप्रभा-
कदम्बकुमद्रवप्रलिप्तदिग्वधूमुखे।
मदान्धसिन्धुरस्फुर तत्वगुत्तरीयमेदुरे मनो
विनोदमद्भुतं बिभर्तु भूतभर्ति ॥4॥
जटा भुजंग पिंगल स्फुरत् फ़ना मणि प्रभा
कदम्ब कुकुम द्रव प्रलिप्त वधू मुखे।
मदान्ध सिन्धुर स्फुरत्त त्व गुत्तरीय मेदुरे (त्वग उत्तरीय मेदुरे)
મનો विनोद मद्भूतं बिभर्तु भूत भर्तरि ॥4॥
મને ભગવાન શિવમાં અનોખા સુખ મળ્યા, જે બધા જીવનના રક્ષક છે,
તેમની રેંગતે સાંપ કા ફન લાલ-ભૂરા છે અને મણિ ચમકતી છે,
આ દિશાઓ કે દેવીઓના સુંદર ચેહર પર વિવિધ રંગ બિખેર રહે છે,
जो विशाल मदमस्त हाथी की खाल से बने जगमगाते दुशाले से ढंका है।॥4॥
सहस्लोचनप्रभृत्यशेषलेखशेखर-
प्रसूनधूलिधोरणीविधूसराङ्घ्रिपीठभूः।
भुजङ्गराजमालया निबद्धजाटजूटकः
श्रियै चिराय जायतां चकोरबन्धुशेखरः ॥5॥
सहस्रलोचन प्रभृत्य शेष लेख शेखर-
प्रसून धूलि धोरणी विधू सरंग़ ध्रि पीठः।
भुजङ्ग राज मालया निबद्ध जाट जुटकः
श्रियै चिराय जायतां चकोर बन्धु शेखरः॥5॥
भगवान शिव हमता दें,
जिनका मुकुट चंद्रमा है,
જીનકે બાળ લાલ નાગ के हार से बंधे हैं,
જિન્કા પીદાન ફૂલોં કે ધૂલ કે બહેને સે ગર્લે રંગ થઈ ગયો,
જે ઇંદ્ર, વિષ્ણુ અને અન્ય દેવતાઓથી ગીરતી છે।
ललाटचत्वरज्वलद्धनञ्जयस्फुलिङ्गभा-
निपीतपञ्चसायकं नमन्निलिम्पनायकम्।
सुधामयूखलेखया विराजमान शेखरं
મહાકપાલિ सम्पदे शिरो जटालमस्तु नः ॥6॥
ललट चत्वर ज्वलद् धनंजय स्फुलिङ्गभा-
निपीत पञ्च सायकं नमन्नि लिम्प नायकम्।
सुधा मयूखिया विराज मान शेखरं
महाकपालि सम्पदे शिरो जटालमुस्तु नः ॥6॥
शिव के बालों की उलझी जटाओं से हम सिद्धि की दौलत प्राप्त करें,
મારા કામદેવને તમારા મસ્તક પર જળને વાળી અગ્નિની ચિંગારીએ નાશ કર્યો હતો,
જે બધા દેવલોકોના સ્વામિ દ્વારા સન્માનીય છે,
જે અર્ધ-ચંદ્રથી સુશોભિત છે। ॥૬॥
करालभालपट्टिकाधद्धगद्धगज्ज्वल्द्-
धनञ्जयाहुतीकृत प्रचण्डपञ्चसायके।
धराधरेन्द्रन्दिनीकुचाग्रचित्र
વર્ણનૈકશિલ્પિનિ ત્રિલોચને રતિર્મમ ॥૭॥
कराल भाल पट्टिका धगद् धगद् धगज् ज्वल् (ज्ल्द)
धनंजय आहुतिकृत प्रचण्ड पञ्च सायके।
धराधरेन्द्र नंदिनी कुचाग्र चित्र पत्रक
દૃશ્ય નૈક શિલ્પિનિ ત્રિલોચને રતિ ર્મમ ॥૭॥
મારા પ્રિય ભગવાન શિવમાં છે, જીનકે ત્રણ નેત્ર,
પાવર પાવર કામદેવ કો અગ્નિ કો અર્પ્ત કર્યો,
તેમની પણ મસ્તકની સપાટી ડગદ્ ડગદ્... ની ઘ્વનિ થી જલતી છે,
તેઓ એક માત્ર કલાકાર છે,
શણગારી રેખાઓ ખેંચીને નિપુણ થાય છે. ॥૭॥
नवीनमेघमण्डलीनिरुद्धुर्धरस्फुरत्-
कुहिशीथिनीतमः प्रबन्धबद्धकन्धरः ।
નિલિમ્પનિર્ઝારીધરસ્તનોતુ કૃષ્ણસિन्धुरः
કલાनिधानबन्धुरः श्रियं जगद्धुरन्धरः ॥8॥
नवीन मेघ मण्डली निरुद्ध दुर्धर स्फुर्त-
कुहू निशी थिनी तमः प्रबन्धबद्ध कन्धरः।
નિલિમ્પ નિર્ઝારી ધરસ્તનોતુ કૃષ્ણિ સિંધુરઃ
કલાनिधान बन्धुरः श्रियं जगद धुरंधरः ॥8॥
भगवान शिव हमता दें,
वे ही संपूर्ण संसार का भार उठाते हैं,
जिनकी शोभा चंद्रमा है,
જીનકે પાસ અલૌકિક ગંગા નદી છે,
જીનકી ગર્દન ગલા બાદલોં ની પરતો થી ઢાંકી અમાવાસ્યા ની અર્ધરાત્રી ની જેમ કાલી છે.॥8॥
प्रफुल्लनीलपङ्कजप्रपञ्चकालिमप्रभा-
वलम्बिकण्ठकन्दलीरुचिप्रबद्धकन्धरम्।
स्मरच्छिदं पुरच्छिदं भवच्छिदं मखिच्छिदं
ગજચ્છિદાંધકચ્છિદં તમંતકચ્છિદં ભજે ॥9॥
प्रफुल्ल नील पंकज प्रपञ्च कालिम प्रभा-
वलम्बि कंठ कन्दली रुचि प्रबद्ध कन्धरम्।
स्मरच्छिदं पुरच्छिदं भवच्छिदं मखिच्छिदं
ગજચ્છિદ અંધકચ્છિદં તમંત કચ્છિદં ભજે ॥9॥
હું ભગવાન શિવની પ્રાર્થના કરું છું, जिनका कंठ मंदिरों की चमक से बाँमा है,
संपूर्ण खिले नीले कमल के फूलों की गरिमा से लटकता हुआ,
જે બ્રહ્માંડની કલિમા દેખાડી છે.
જે કામદેવને મારવાવાળા છે, ત્રિપુર કા અંતમાં,
સમાન સાંસારિક જીવનના બંધનો
માત્ર अंधक दैत्य का विनाशके, जो हाथियों को मारने वाले,
અને મિત્ર મૃત્યુના દેવતા यम को बल दिया।
अखर्वसर्वमङ्गलाकलाकदम्बमंजरी-
રસપ્રવાહમાધુરીવિજૃંભનામધુવ્રતમ્ ।
સ્મરાંતકં પુરાન્તકં भवान्तकं मखान्तकं
ગજંતકાંધકાંતકં તમંતકાંતકં ભજે ॥10॥
अखर्व सर्व मंगला कदम कलाब् मञ्जरी-
રસપ્રવાહ માધુરી વિજૃંભણા મધ વ્રતમ્ ।
સ્મરાંતકં પુરાન્તકં भवान्तकं मखान्तकं
ગજંત કાંધકાન્તકં તમન્ત કાન્તકં ભજે ॥૧૦॥
मैं भगवान शिव की प्रार्थना करता हूं, जिनके ओर मधुमक्खियां उड़ती रहती हैं
શુભ કદંબ કે ફૂલોં કે સુંદર ગુચ્છેથી આવનાર શહદની મધુર સુગંધ કે કારણ,
જે કામદેવને મારવાવાળા છે, ત્રિપુર કા અંતમાં,
સમાન સાંસારિક જીવનના બંધનો
માત્ર अंधक दैत्य का विनाशके, जो हाथियों को मारने वाले,
અને ભૂત મૃત્યુના દેવતા यम को बल दिया। ॥૧૦॥
જયત્વદ્વિભ્રમદ્ભુજંગમશ્વસ-
द्विनिर्गमत्क्रमस्फुरत्करालभालहव्यवत्
धिमिद्धिमिद्धिमिद्ध्वान्मिदङ्गतुङ्गमङ्गल-
ध्वनिक्रमप्रवर्तितप्रचण्डवः शिवः ॥૧૧॥
જય ત્વદ भ्र विभ्रम भ्रमद् भुजङ्गम अश्वस (अश्वसद्-)
निर् विगमत् क्रम स्फुर्त कराल भाल हव्य वाट।
धिमिद धिमिद धिमिद् ધ્વન मृदंग तुङ्ग मङ्गल-
ध्वनि क्रम प्रवर्तित प्रचण्ड ताण्डवः शिवः ॥૧૧॥
શિવ, જીનકા તાંડવ નૃત્ય નાગાડે કે ઢિમિડ ઢિમિડ
તેજ અવાજ શ્રંખલા સાથે લયમાં છે,
જીંકે મહાન મસ્તક પર અગ્નિ છે, વો અગ્નિ ફેલાવતી છે નાગની સાંસ કારણ,
મામય આકાશમાં ગોલ-ગોળ ઘૂમતી થઈ।
दृषद्विचित्रतल्पयोर्भुजङ्गमौक्तिकस्रजो-
र्वरिष्ठरत्नलोष्ठयोः सुहृद्विपक्षपक्षयोः।
तृणाविन्दचक्षुषोः प्रजामहीमहेन्द्रयोः
समप्रवृत्तिः कदा सदाशिवं भजाम् यहम् ॥12॥
દ્રષ્ટિ વિચિત્ર તલ્પયોર્ ભુઝંગ મૂતિ કસ્રજોર-
શ્રેષ્ઠ रत्न लोष्ठयोः सुहृद् विपक्ष पक्षयोः।
तृण विन्द चक्षुषोः प्रजा मही महेन्द्रयोः
समवेदकः कदा सदाशिवं भजाम् यहम् ॥12॥
હું ભગવાન સદાશિવની પૂજા કબ કર શકુંગા, શાશ્વત શુભ દેવતા,
જે તે છે સમ્રાટો અને લોકોના પ્રતિભાવ દ્રષ્ટિ,
ઘાસ કે તીકે અને કમલ કે પ્રતિ, મિત્ર અને શત્રુઓ ના પ્રતિ,
સૌથી વધુ મૂલ્યવાન रत्न અને ધૂલ કે ઢેર પ્રતિ,
સાંપ અને હારના પ્રતિ અને વિશ્વમાં વિવિધ સ્વરૂપો?॥12॥
कदा निलिम्पनिर्झरनिकुञ्जकोटरे वसन्
विमुक्तदुर्मतिः सदा शिरःस्थमञ्जलिं वहन् ।
विलोलोललोचनो ललामभालग्नकः
शिवेति मन्त्रमुच्चरन् कदा सुखी भवम् यहम् ॥13॥
કદા નિલિમ્પ નિર્ઝરી निकुञ्ज कोटरे वसन्
विमुक्त दुर्मतिः सदा शिरःस्थ मञ्जलिं वहन् ।
विलोल लोल लोचनो ललाम भाल विवाहकः
शिवेति मन्त्र मुच्चरन् कदा सुखी भवम् यहम् ॥૧૩॥
હું ક્યારે ખુશ થઈ શકું છું, અલકૌક નદીના નજીકના ગુફામાં રહે છે,
તમારા હાથને સમયસર બાંધો તમારા માથા પર રાખો,
તમારા દૂષિત વિચારને ધોકર દૂર કરીને, शिव मंत्र को बोलते हुए,
મહાન મસ્તક અને જીવંત નેત્રોવાળા ભગવાન કોર્પોરેટ?॥13॥
इमं हि नित्यमेवमुक्तमुत्तमोत्तमं स्तवन
पठन्स्मरन्ब्रुवन्नरो विशुद्धिमेति सन्तम्।
हरे गुरौ सुभक्तिमाशु याति नान्यथा गतिं
विमोहनं हि देहिनां सुशङ्करस्य चिंतनम् ॥14॥
इमं हि नित्यमेव मुक्त मुत् मौत्तमम स्तवन
(इमं हि नित्यम एवं स्वयंम उत्मोत्तमम स्तवन)
पठन् स्मरन् ब्रुवन्नरो विशुद्धि मेति संततम्।
हरे गुरौ सुभक्ति माशु याति नान्यथा गतिं
विमोहनं हि देहिनां सुशङ्करस्य चिंतनम् ॥14॥
આ स्तोत्र को, जो भी पढ़ता है, याद करता है और सुनाता है,
તે સદૈવ માટે પવિત્ર થાય છે અને મહાન ગુરુ શિવની ભક્તિ પાતા છે.
આ ભક્તિ માટે કોઈ બીજો રસ્તો અથવા ઉપાય નથી.
બસ શિવનો વિચાર પણ ભ્રમ દૂર કરે છે।।14
पूजावसानसमये दशवक्त्रगीतं
यः शम्भुपूजनपरंति प्रदोषे।
तस्य स्थिरां रथगजेन्द्र तुरंगयुक्तां लक्ष्मीं
सदैवसुमुखिं प्रदाति शम्भुः ॥15॥
पूजावसान (पूजा अवसान) समये दशवक्त्रगीतं
यः शम्भुपूजन परन्ति प्रदोषे।
तस्य स्थिरां रथ गजेन्द्र तुरङ्ग युक्तां
लक्ष्मीं सदैव सुमुखीं प्रदाति शम्भुः ॥૧૫॥